Sinh ra và lớn lên tại tỉnh Tuyên Quang, tuổi thơ của chị Linh gắn bó với căn bếp nhỏ, nơi bà ngoại tỉ mỉ nặn men và nấu rượu. Hình ảnh bếp lửa bập bùng cùng hương rượu men lá nồng ấm đã trở thành ký ức không thể phai, dần bồi đắp trong chị tình yêu đặc biệt dành cho nghề truyền thống của đồng bào mình. Năm 2011, khi về làm dâu tại xã Lục Sơn, dù bận rộn công việc gia đình, chị vẫn giữ thói quen nấu rượu mỗi dịp lễ, Tết. Vị rượu thơm, uống êm, không gây đau đầu hay mệt mỏi khiến nhiều ngườiđến chơi nhàđều khen ngợi và đặt mua. Tiếng lành đồn xa, bà con trong vùng dần biết đến hương vị rượu men lá mang đậm nét văn hóa Nùng và tìm đến chị mỗi khi cần rượu ngon để làm quà hoặc phục vụ các sự kiện quan trọng.

Nhận thấy tiềm năng phát triển, năm 2020, chị Linh quyết địnhđầu tư thời gian và tâm huyếtđể sản xuất men lá và rượu men lá theo hướng hàng hóa. "Nấu rượu men lá rất cầu kỳ, đặc biệt khâu làm men đòi hỏi sự công phu và kỹ thuật cao. Đây là yếu tố quyết định hương vịđặc trưng của rượu”, chị Linh chia sẻ.

Chị Lương Thị Linh làm men rượu.

Theo chị, một quả men đạt chuẩn được làm thủ công từ gần 30 loại thảo dược quý như: Nhân trần, bồ bồ, thiên niên kiện, kinh giới núi, tía tô, gừng, sả… Trong đó, nhiều nguyên liệu dễ trồng tại vườn nhà, song một số loại thảo dược quý chỉ mọc sâu trong rừng hoặc ven suối phải đặt mua từ Tuyên Quang. Sau khi làm men, quy trình nấu rượu cũng yêu cầu sự kỹ lưỡng: Gạo mới được chọn lọc kỹ, vo sạch, hấp chín,để nguội rồi trộn men. Hỗn hợp được ủ trong chum suốt một tháng trước khi đưa vào chưng cất. Mỗi mẻ rượu là sự kết hợp giữa kinh nghiệm, sự tỉ mỉ và cả tình cảm của người làm nghề. "Dù quy trình nghiêm ngặt, tôi vẫn cố giữ nguyên công thức bà ngoại truyền lại. Đây không chỉ là cách tạo ra sản phẩm để kinh doanh mà còn là cách gìn giữ nét tinh hoa trong văn hóa ẩm thực của người Nùng”, chị Linh nói.

Nhờ nỗ lực không ngừng, sản phẩm rượu men lá của chị Linh ngày càng được thị trườngđón nhận. Tháng 4/2023, chị thành lập Hợp tác xã Nông nghiệp sạch Noòng Thanh Thanh với 7 thành viên. Với vai trò giám đốc, chị chủ độngđầu tư cải tiến kỹ thuật, xây dựng nhãn mác, đăng ký bảo hộ thương hiệu,đồng thời chú trọng truyền thông để quảng bá sản phẩm rộng rãi. Chỉ sau 4 tháng, hai sản phẩm rượu tẻ men lá và rượu nếp men lá của hợp tác xã đãđược công nhận OCOP 3 sao, đánh dấu bước tiến quan trọng trong quá trình chuẩn hóa sản phẩm truyền thống của địa phương.

Hiện mỗi tháng, hợp tác xã cung cấp ra thị trường 2-3 tấn men lá và 2-3 nghìn lít rượu. Những tháng cao điểm, sản lượng có thể tăng lên 4 nghìn lít, mang lại doanh thu hơn 200 triệu đồng/tháng. Mô hình tạo việc làm cho 2 lao động thường xuyên với thu nhập 6-8 triệu đồng/người/tháng và khoảng 10 lao động thời vụ, chủ yếu là phụ nữ trong xã. Không chỉ vậy, chị còn tận dụng bỗng rượu sau chưng cấtđể nuôi 100 con lợn thịt, tăng thêm thu nhập và hạn chế lãng phí.

Theođại diện Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Lục Sơn, chị Linh là một trong những hội viên làm kinh tế tiêu biểu, có đóng góp tích cực cho phong trào phụ nữ khởi nghiệp. Mô hình của chị không chỉ tạo sinh kế bền vững mà còn góp phần bảo tồn nghề men rượu truyền thống - một nét văn hóađặc sắc của đồng bào Nùng. Bên cạnh sản xuất, chị Linh luôn nhiệt tình tham gia hoạtđộng Hội, sẵn sàng hỗ trợ chị em phụ nữ, đặc biệt là hội viên thuộc hộ nghèo, cận nghèo có nhu cầu làm việc hoặc học nghề.

Trongđịnh hướng thời gian tới, chị Linh cho biết sẽ tiếp tục mở rộng quy mô sản xuất, đầu tư thêm thiết bị hiện đại nhằm tăng năng lực chế biến và kiểm soát chất lượng.Đồng thời, chị sẽ đưa sản phẩm lên các sàn thương mại điện tử để tiếp cận đa dạng nhóm khách hàng, hướng tới xây dựng thương hiệu rượu men lá Lục Sơn trở thành đặc sản tiêu biểu của tỉnh. "Tôi sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm, dạy nghề và chào đón những chị em có mong muốn tham gia hợp tác xã. Hy vọng ngày càng nhiều phụ nữ mạnh dạn khởi nghiệp, chung tay phát triển kinh tế và nâng cao chất lượngđời sống”, chị Linh bày tỏ.

 Cao Đại