Trần Hữu Minh bị sự cố sức khỏe từ Rome, thủ đô của Italia trở về Hà Nội an toàn. Từ Tp. HCM tôi bay ra Hà Nội thăm ông. Lúc đó, độ mẫn cán của Trần Hữu Minh đã sút giảm, nhưng ông vui:

- Ông ở lại đây chơi, alo Lê Quốc Trung tới ta bàn chuyện đi Chiang Mai. Sau Quốc khánh 2-9 lên đường, Hà Nội- Bangkok - Chiang Mai.

Sau Tết Ất Tỵ, nhóm chúng tôi lên kế hoạch đi Thái Lan, sau đó do nhiều lý do cuộc đi tạm dừng. Biết Trần Hữu Minh không còn tỉnh táo như trước, nhưng tôi vẫn điện thoại cho nhà báo Lê Quốc Trung. Hơn nửa giờ sau, nhà báo Lê Quốc Trung tự lái xe tới. Để khích lệ tinh thần dưỡng bệnh cho Trần Hữu Minh, biết cá tính của lính cũ, Lê Quốc Trung khích lệ:

- Mong cho Trần Hữu Minh khỏe lại, mấy anh em ta lên đường.

Thời điểm đó là giữa tháng 6 năm 2025, kỷ niệm 100 năm ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam. Ông hỏi tôi, vẫn chất giọng tếu táo và nhẹ nhõm: "Kỷ niệm 100 năm, chắc Hội nhà báo liên hoan to”. Đầu tháng 9, kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2-9, lần thứ 2 tôi bay ra Hà Nội thăm Trần Hữu Minh. Sau 2 tháng, sức khỏe

của ông đã sụt giảm trông thấy, mặc dù các bác sĩ, con cháu trong Nam ngoài Bắc, ở nước ngoài, đêm ngày tận tình chăm sóc.

Nhiều đồng nghiệp ở TTXVN, Hội Nhà báo Việt Nam dành cho ông tình cảm thân thiết, tin cậy, lúc ông khỏe và cả lúc bệnh trọng. Trần Hữu Minh là người làm nghề mẫn cản, tận tụy, trí tuệ. Ông chơi đàn Piano rất hay, cô nữ sinh xinh đẹp trường trung học Chiang Mai tên Nuôn Xạ Vỉ, thường gọi là Nam, quê gốc Nam Đàn, Nghệ An, mê chàng đánh đàn giỏi mà yêu, sau này trở thành người bạn đời của ông. Trần Hữu Minh học đại học báo chí, khoa Nhiếp ảnh tại CHLB Đức nên thông thạo tiếng Đức. Ông sinh thành tại Lào, học tại Thái Lan, sử dụng tiếng Thái giỏi đến mức, người Thái cũng khó đoán nhận. Nhiều người Thái, nhất là giới trẻ đụng khẩu ngữ, phải nhờ cụ Trần Hữu Minh trợ giúp. Chính khách, nhà báo Bandhit Rajavatanadhanin, cựu Tổng biên tập nhật báo tiếng Anh hàng đầu nước Thái, báo Bangkok Post, Chủ tịch danh dự Liên đoàn Báo chí Thái Lan, Chủ tịch danh dự liên đoàn Báo chí ASEAN nói: "Trần Hữu Minh nghĩa tình và uyên bác, là người Việt nhưng ông còn là một người Thái hơn cả người Thái”.

Trải nhiều lần thăm và làm việc tại Thái Lan, tôi viết tập du ký "Xứ sở chùa Vàng” (Nhà XB Văn hóa – Văn nghệ Tp. HCM, 6-2015), hơn 200 trang in, số lượng in 2000 bản, phát hành trong vài tháng, sách không còn một cuốn. Trần Hữu Minh và nhà báo uy tín, ông Bandhit Rajavatanadhanin phối hợp chuyển ngữ và hiệu đính cuốn sách qua tiếng Thái. Trần Hữu Minh là người phản biện, ông nói với tôi – Tác giả tập du ký – Thái Lan là xứ sở ĐẤT VÀNG, vùng đất nặng trĩu phù sa từ nhiều mạch sông, xứ sở chùa Vàng là Myanmar. Nhà báo Bandhit Rajavatanadhanin đứng dậy bày tỏ sự thán phục, minh triết của bạn, xiết chặt tay người bạn Việt Nam, Trần Hữu Minh: "Uyên bác, chuẩn không cần chỉnh”. "Xứ sở chùa Vàng”, tên sách được đổi thành "Xứ sở Đất Vàng” sau khi chuyển ngữ. Trần Hữu Minh quê gốc xã Bình Lục, tỉnh Ninh Bình (xã Vũ Thành, huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam trước đây) đồng hương vùng chiêm trũng với cụ Tam Nguyên Yên Đỗ Nguyễn Khuyến, thuở xưa nghèo đói, thiếu ăn thiếu mặc, nạn đói năm Ất Dậu 1945 hàng ngàn người chết đói. Trước Cách mạng tháng Tám năm 1945, nhiều cư dân vùng này qua Lào kiếm sống, Trần Hữu Minh sinh tại thủ đô Viên Chăn, sau đó cùng gia đình tiếp tục di cư qua vùng Đông Bắc Thái Lan. Học tiểu học trường Lào, trung học trường Thái, bên cạnh tiếng mẹ đẻ, Trần Hữu Minh đắm mình trong xã hội trẻ thơ Thái Lan, thông thạo tiếng Thái từ bé.

Đó cũng là lý do Trần Hữu Minh được chọn làm phóng viên thường trú TTXVN, sau năm 1975 khì Việt Nam và Thái Lan có quan hệ ngoại giao chính thức. Nhà báo Trần Hữu Minh làm phiên dịch tiếng Thái cho nhiều nhà báo uy tín là lãnh đạo Hội Nhà báo Việt Nam như Lưu Quý Kỳ, Phan Quang, Đào Tùng, Trần Công Mân… trong thời kỳ đầu kết nối quan hệ báo chí 2 nước Việt – Thái. Khi nghỉ hưu, nhà báo Trần Hữu Minh tiếp tục là chuyên gia chuyển ngữ nhiệt huyết cho các lãnh đạo báo chí 2 nước, thông qua cầu nối Hội Nhà báo Việt Nam, Liên đoàn báo chí Thái Lan.

***

Trần Hữu Minh và gia đình hồi hương về nước thời kỳ 1959-1960. Ông lao động, học tập và trưởng thành, được kết nạp Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, sau đó được kết nạp vào Đảng Cộng sản Việt Nam. Nhiều năm

Trần Hữu Minh được tin cậy phân công chụp ảnh lãnh tụ Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch. Từ năm 1971 đến năm 1976, từ phóng viên báo Ảnh Trần Hữu Minh được cử đi học đại học báo chí ở nước ngoài. Sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, đất nước thống nhất, nhà báo Trần Hữu Minh là phóng viên TTXVN thường trú tại Lào và Thái Lan. Ông quen thân ông Bandhit Rajavatanadhanin, Chủ tịch Liên đoàn báo chí Thái Lan từ lúc đó. Trần Hữu Minh quan hệ khá sâu rộng với giới truyền thông Thái Lan, có nhiều đóng góp tích cực trong việc phát triển, mở rộng quan hệ báo chí hai nước, đặc biệt là báo chí địa phương Việt - Thái.

Tham gia 2 khóa Ban lãnh đạo Hội Nhà báo Việt Nam từ năm 2005 – 2015 và tiếp tục 10 năm sau đó 2015 – 2025, tôi và nhà Trần Hữu Minh trải qua hơn 20 năm, mỗi năm vài ba lần Hà Nội – Thành phố Hồ Chí Minh – Đà Nẵng – Cần Thơ – Bangkok - Chiang Mai - Phuket, rong ruổi gần hết các địa phương Thái Lan, tổ chức kết nghĩa giữa các hội nhà báo, chi phí hoạt động chủ yếu từ nguồn xã hội hóa. Hội nhà báo nhiều địa phương hai nước kết tình bằng hữu, tổ chức các lớp học tiếng Việt, tiếng Thái, tập sự làm báo bằng công nghệ, trí tuệ nhân tạo, đầu tư chứng khoán… trao đổi kinh nghiệm làm nghề thiết thực. bổ ích. Đó là những chuyền đi mang sắc thái ngoại giao nhân dân đậm đà nghĩa tình, sâu sắc tình đồng nghiệp xuyên biên giới hiếm có, tăng sự ấm áp của hai nền báo chí trong gia đình báo chí ASEAN.

Trần Hữu Minh chủ động kết nối, hướng dẫn hàng trăm lượt nhà báo Việt Nam đến các địa phương Thái Lan, tìm hiểu, làm phóng sự các khu di tích lịch sử của Chủ tịch Hồ Chí Minh trên đất Thái, kết nối bạn bè là bà con Việt kiều, các doanh nhân người Việt tham gia họat động đầu tư góp phần xây dựng quê hương, thúc đẩy du lịch, xuất nhập khẩu nông hải sản Việt, đẹp nghĩa tình. Dọc chuyến đi ngược lên vùng Bắc và Đông Bắc, từ Chiang Mai qua

các tỉnh Phitsanulok, Phetchabun, Khon Kean, chúng tôi có dịp gặp nhiều bà con Việt kiều, ai cũng nhắc đến ký giả Trần Hữu Minh. Các cơ quan báo chí vùng Kinh Bắc (thông qua Hội Nhà báo Bắc Giang trước đây) kết nghĩa với Hội Nhà báo tỉnh Phetchabun. Các nhà báo hai địa phương tổ chức nhiều hoạt động giao lưu nghiệp vụ ý nghĩa, thiết thực. Nhà báo Trần Hữu Minh đã đóng vai "người kết nối” khá hiệu quả. .

Trần Hữu Minh, nhân hậu, hiền hòa, sống đẹp, làm nghề tử tế. Nếu có Huân chương, ông xứng đáng đón nhận tấm Huân chương của trái tim, từ trái tim …

Tp. Hồ Chí Minh, 7/10/2025

Phạm Quốc Toàn