Tháo gỡ điểm nghẽn về thể chế, chính sách

Theo ông Hoàng Hà, cùng với đầu tư thỏa đáng nguồn lực, Nhà nước cũng cần sớm tháo gỡ những điểm nghẽn về thể chế, chính sách trong lĩnh vực văn hóa, trước tiên cần có chính sách thuế ưu đãi cho văn hóa.

Ông Hoàng Hà dẫn chứng, ở nhiều nước trên thế giới, các doanh nghiệp rất tích cực tổ chức hoặc tài trợ sự kiện văn hóa, nghệ thuật, nhưng ở Việt Nam, hoạt động này rất ít. Các nước có ưu đãi về thuế đủ sức khuyến khích doanh nghiệp tài trợ cho hoạt động văn hóa, nghệ thuật. Trong khi ở Việt Nam, Luật thuế thu nhập doanh nghiệp không quy định các khoản chi tài trợ của doanh nghiệp cho lĩnh vực văn hóa được hạch toán vào thuế thu nhập, mà quy định hiện nay chỉ điều chỉnh các khoản tài trợ của doanh nghiệp cho một số lĩnh vực: giáo dục, y tế… chính vì thế chưa khuyến khích nhiều doanh nghiệp tài trợ cho lĩnh vực văn hóa.

Ông Hoàng Hà cho rằng, để có nguồn lực, bên cạnh sự quan tâm, chăm lo của các cấp ủy đảng, chính quyền, cần sự chung tay, ủng hộ của xã hội, doanh nghiệp. Muốn vậy, phải có cơ chế, chính sách phù hợp, tháo gỡ điểm nghẽn trong cơ chế tài chính công, sửa đổi quy định về văn hóa còn bất cập, đồng thời phải có cơ chế ưu đãi, khuyến khích để huy động các nguồn lực khối tư nhân tham gia tài trợ, thực hiện dự án văn hóa, trong đó có việc sửa đổi, bổ sung các Luật: Đầu tư, PPP, Thuế thu nhập doanh nghiệp phù hợp với thực tiễn hoạt động văn hóa.

Đồng quan điểm, Phó Giáo sư, Tiến sỹ Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội cho rằng, một trong những "điểm nghẽn” cần tiếp tục tháo gỡ là khai thông nguồn lực xã hội cho văn hóa. Điều này không chỉ vì hoàn cảnh đất nước còn nhiều khó khăn, rất nhiều công việc trước mắt đòi hỏi phải giải quyết ngay, mà còn vì chính sách huy động nguồn lực cho văn hóa chưa đủ thông thoáng. Trong đó, nhận thức về cách huy động nguồn lực xã hội chưa thật phù hợp với bối cảnh nền kinh tế thị trường, nơi lợi ích là yếu tố cốt lõi, quan trọng nhất để huy động sự quan tâm của mọi người. Trong khi, văn hóa là một lĩnh vực ít thấy lợi ích kinh tế trước mắt, đầu tư lớn, thu hồi vốn lâu, nhiều khi bị xem là một hình thức đầu tư mạo hiểm, chưa biết thắng - thua... 

Phó Giáo sư, Tiến sỹ Bùi Hoài Sơn cho rằng, chúng ta cần có một cách tiếp cận mới để giải quyết những vấn đề khó khăn mang tính muôn thủa của văn hóa, tháo gỡ điểm nghẽn cho quản lý và tổ chức các hoạt động văn hóa tại Việt Nam. Theo ông, mô hình đầu tư công - quản trị tư có thể được xem là một giải pháp đáp ứng được yêu cầu như vậy.

Theo Phó Giáo sư, Tiến sỹ Bùi Hoài Sơn, mô hình đầu tư công - quản trị tư trong lĩnh vực văn hóa mang lại nhiều lợi ích quan trọng, bằng cách kết hợp sự hỗ trợ từ nguồn tài chính công cộng và khả năng quản lý, linh hoạt của tổ chức, cá nhân trong việc phát triển, duy trì hoạt động văn hóa. Ông Bùi Hoài Sơn đưa dẫn chứng, một số nước phát triển trên thế giới như Anh, Pháp, Mỹ, Trung Quốc có những mô hình đầu tư công, quản trị tư và có hiệu quả tốt, thể tận dụng sự đa dạng của các nguồn lực tài chính và con người để đảm bảo sự phát triển sự nghiệp văn hóa của quốc gia.

Ông cũng gợi ý một số giải pháp cho đầu tư công - quản trị tư ở Việt Nam, trong đó chú trọng đến việc xây dựng thể chế, hoàn thiện chính sách và khung pháp lý cho mô hình; tạo môi trường thúc đẩy đầu tư tư nhân lực vào các dự án văn hóa. Bên cạnh đó cần tạo điều kiện hình thành và phát triển các quỹ tài trợ văn hóa, quỹ tín thác của các tổ chức văn hóa, nghệ thuật; thiết lập hệ thống đánh giá giám sát để đảm bảo rằng các nguồn tài trợ được sử dụng một cách có trách nhiệm, đáng tin cậy, công khai, minh bạch…

Phó Giáo sư, Tiến sỹ Bùi Hoài Sơn cho rằng, việc hình thành mô hình đầu tư công - quản trị tư sẽ giúp thúc đẩy kết nối giữa nguồn lực tài chính và con người, công và tư, tạo ra cơ hội đầu tư vào nhiều dự án văn hóa đa dạng, thúc đẩy sự phát triển của ngành văn hóa, đem lại lợi ích to lớn cho việc bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa, tổ chức hoạt động văn hóa, nghệ thuật.