"Đường nhỏ quá, rộng tầm hai mét chứ mấy. Lại còn lầy lội. Hình như là bờ ruộng thì đúng hơn! Thế này thì xe mình vào làm sao được!”. Anh đang loay hoay thì chợt thấy một người phụ nữ đi thăm lúa.

- Bác ơi! Cho em hỏi đường này ô tô có vào được không vậy?

- Khó đấy chú ạ! Đường nhỏ, nhiều ổ trâu ổ gà. Suốt cả tuần nay mưa dầm dề chẳng mấy khi ngớt, người đi lại khiến đất nhão thành bùn hết cả!

"Hay là để xe ở đây, đi bộ vậy?! Nhưng đường trơn thế này, dễ "vồ ếch” như chơi! Lại còn hai thùng hàng đồ gia dụng và bánh kẹo, mình mang xuống biếu gia đình chị ấy nữa. Biết làm thế nào được nhỉ?”...

Người đàn ông ấy là Huy - chủ một chuỗi nhà hàng trên phố. Hồi trẻ, anh học nghề nấu ăn ở trường trung cấp du lịch. Rồi ra trường, đi làm đầu bếp cho một vài khách sạn. Vất vả một chút nhưng lương khá ổn định. Cuộc sống tưởng thế là yên. Nhưng tuổi trẻ mà, ai cũng thích khám phá, thích phiêu lưu và thử nghiệm những thứ mới mẻ. Huy bỏ việc dù đã tích lũy được kinh nghiệm.

Thời điểm ấy, các thiết bị văn phòng như máy vi tính, máy photocopy, máy in, máy fax… bắt đầu được sử dụng phổ biến trong các cơ quan hành chính, trường học. Do vậy, nhu cầu trang bị và sửa chữa ngày một tăng cao, đặc biệt là vào dịp đầu năm học. Huy cùng hai người bạn góp vốn kinh doanh các mặt hàng thuộc lĩnh vực này. Tiền tích cóp và mượn của anh em nội ngoại vẫn không đủ, anh vay thêm ngân hàng. Ban đầu, công việc tiến triển khá tốt. 

Nhưng rồi "trăm hoa đua nở, trăm nhà đua tiếng”, công ty của anh rất chật vật khi cạnh tranh với các doanh nghiệp khác - vì họ có vốn dài hơn, tiếp thị tốt hơn. Tiền lương trả cho nhân viên, tiền thuê mặt bằng, tiền lãi ngân hàng… tháng nào cũng cao hơn tiền thu về từ kinh doanh. Chưa được hai năm, công ty phá sản. Trong cơn bĩ cực, Huy đưa vợ con về quê với ông bà ngoại, còn mình dạt vào Nam với người anh họ. Công việc cửu vạn bấp bênh, ráo mồ hôi là hết tiền, anh chẳng có gì gửi về cho vợ nuôi con. Cuối cùng, anh đành trở về quê nhà.

Như đã thấm chuyện viển vông, hão huyền, Huy quay lại với nghề đầu bếp. Bỏ mấy ngày khảo sát phố phường, vợ chồng anh quyết định mở quán ăn bình dân. Người ta đã mở quán dê, quán trâu giật thì anh mở quán cá đồng. Từ vay tiền, chọn địa điểm, chế biến, chạy bàn… vợ chồng anh sắp xếp tự làm. Khách dần quen mối, quán mở rộng thêm, phải thuê mấy người phụ giúp. Sau mấy năm chí thú làm ăn, anh đã trả xong nợ và bắt đầu mở rộng chuỗi nhà hàng sang các tỉnh khác.

Khi cuộc sống ổn định và khá giả hơn, vợ chồng Huy mới nghĩ đến việc sinh con thứ hai, lúc con đầu đã vào đại học. Do sinh ở tuổi không còn trẻ nên không may, vợ anh bị băng huyết. Nhớ cái đêm hôm ấy, anh vừa ôm đứa con mới lọt lòng, vừa thất thần chạy tới chạy lui hành lang bệnh viện mong tìm được người hiến máu cho vợ bởi nguồn dự trữ nhóm máu tương thích của bệnh viện không đủ. Một người phụ nữ ở dưới quê lên chăm con gái mới sinh, trong giây phút ấy, đã chẳng nề hà cho máu cứu vợ anh. Sau khi sắp xếp công việc gia đình, anh thực hiện chuyến đi đáp nghĩa này…

***

- Này anh kia! Dừng xe lại ngay! Anh phá đường ra đấy à? Đường thì nhỏ, nền thì nhão mà cái xe nặng thế này. Đất bị lở chỗ nào là chúng tôi bắt đền anh đấy!

- Bác ạ! Em từ xa về, muốn tìm thăm một người quen...

Rồi anh kể về ân nhân của mình, về cái đêm vợ anh được cứu sống. Người đàn ông đứng lặng nghe, cứ "à, ừ” và gật đầu liên tục:

- Vậy thì nhà cô ấy ngay đây thôi! Mà hình như cô ấy đang ra kia kìa!

Do có hẹn từ trước, vợ chồng chị Lành - ân nhân của Huy sắp xếp đón anh từ sớm. Chuyến thăm của Huy như là lời cảm ơn của vợ chồng anh đối với chị Lành. Ngoài ra, anh còn một việc nữa, đó là tìm nguồn cung cấp cá tôm ổn định và bảo đảm chất lượng, phục vụ cho hệ thống nhà hàng của gia đình.

Theo lời giới thiệu thì xóm này có vài chục nóc nhà. Nơi đây là vùng trũng, chủ yếu chỉ có lăn lác, rêu rong. Từ nhiều năm trước, các gia đình tứ xứ về đây, cắm sào dựng lều, rồi dần dần đắp được ít đất làm nhà. Xóm như "ốc đảo” giữa cánh đồng. Từ ngày về đây, cuộc sống các gia đình đều gắn với bùn nước. Nói chung là tự cung tự cấp nên vẫn chưa thoát được cái nghèo. Ao đầm thì nuôi thả tự nhiên. Bắt được con tôm con cá nào mấy người phụ nữ đem lên chợ bán, chắt bóp lắm cũng chỉ đủ chi tiêu sinh hoạt hằng ngày.

Buổi trưa, nằm trên chiếc võng dưới tán cây, Huy không sao ngủ được. Chợt anh đánh thức vợ chồng chị Lành:

- Tôi về thăm gia đình anh chị. Tôi muốn có ý kiến với mọi người! Vậy nhờ anh chị đi mời bà con đến đây để tiện trao đổi!

Khi những người dân trong xóm có mặt đông đủ, Huy đứng lên trình bày dự định của mình:

- Thưa bà con xóm ta! Hôm nay, tôi về đây. Trước là cảm ơn chị Lành - ân nhân của gia đình chúng tôi. Thứ nữa là có câu chuyện muốn thưa với bà con!...

Ngừng một lát, anh nói tiếp:

- Tôi có hệ thống nhà hàng chuyên phục vụ các món ăn đồng quê. Hằng ngày cần một lượng nguyên liệu khá lớn. Nếu như có được nguồn cung cấp thường xuyên thì rất tốt. Nếu bà con đồng ý, chúng tôi sẽ đầu tư, cải tạo ao đầm, cung cấp con giống, kỹ thuật, thức ăn... để bà con phát triển kinh tế. Khi có sản phẩm, chúng tôi sẽ đưa xe về mua theo giá thị trường. Xin được lắng nghe ý kiến của bà con ạ!

Mọi người xôn xao "Được vậy thì tốt quá”, "Mừng lắm! Chúng ta sắp khá rồi!”, "Cứ để xem thế nào đã! Nói thì hay nhưng biết có thực hiện được không?!”... Sau một hồi nghe mọi người bàn tán, anh Thành - chồng chị Lành chậm rãi:

- Thưa anh Huy! Nghe anh nói, bà con chúng tôi rất vui mừng. Anh có ý tốt như thế thì chúng tôi sẵn lòng ủng hộ. Mong rằng dự định sẽ sớm thành hiện thực!...

Vài ngày sau, Huy cùng mấy kỹ sư nuôi trồng thủy sản xuống khảo sát diện tích mặt nước, đo độ pH... Anh cũng từng bước hoàn tất các thủ tục xin phép chính quyền địa phương được đầu tư, phát triển cơ sở hạ tầng để phục vụ sản xuất. Sau khi ký hợp đồng với các hộ, Huy mời các cán bộ có chuyên môn về hướng dẫn bà con quy hoạch lại ao đầm, tát cạn nước, phơi ao, thả cá lứa mới... Suốt mấy năm, anh đi lại như con thoi giữa thị trấn với xóm nhỏ, sát cánh với bà con hết mùa mưa sang mùa nắng. Sau mỗi chuyến hàng về thị trấn, nỗi nhọc nhằn dần vơi đi. Những người phụ nữ trong xóm có tiền mua cho con tấm áo mới, sắm thêm vật dụng trong gia đình.

Giờ đây, xóm đã có một con đường bê tông rộng rãi - con đường mơ ước của bao thế hệ. Dự án nuôi trồng thủy sản ứng dụng công nghệ cao được triển khai. Các nhà hàng của Huy lúc nào cũng đủ nguồn cung cấp nguyên liệu. Xóm nhỏ năm xưa nay không còn là "vùng trũng”, không còn là "ốc đảo”.