Tại Phiên họp thứ 23 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội chiều 9/5, thừa ủy quyền của Chính phủ, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng trình bày Tờ trình tóm tắt dự án Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi).

Tăng cường kiểm soát hoạt động tín dụng, chống thao túng, sở hữu chéo

Theo Thống đốc, việc xây dựng Luật nhằm sửa đổi, bổ sung các công cụ để bảo đảm an toàn hệ thống các tổ chức tín dụng; tăng cường các biện pháp thanh tra, giám sát của Ngân hàng Nhà nước, đồng thời có sự tham gia của Thanh tra Chính phủ để quản lý, kiểm soát hoạt động tín dụng, chống thao túng, lợi ích nhóm, sở hữu chéo.

Về nội dung can thiệp sớm, kiểm soát đặc biệt, tổ chức lại, phá sản, giải thể tổ chức tín dụng, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho biết, trên cơ sở tham khảo kinh nghiệm một số quốc gia, trong đó có trường hợp xử lý khủng hoảng của Silicon Valley Bank và Signature Bank (Mỹ), hoặc trường hợp Ngân hàng Credit Suisse (Thụy Sĩ) và để bảo đảm có cơ chế ứng phó kịp thời khi phát sinh trường hợp tổ chức tín dụng bị rút tiền hàng loạt có nguy cơ ảnh hưởng, đe dọa an toàn hệ thống, dự thảo Luật bổ sung quy định về các biện pháp xử lý khi có sự cố rút tiền hàng loạt.

Theo đó, Điều 144 dự thảo Luật quy định cụ thể các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài được can thiệp sớm khi thuộc một trong các trường hợp sau: xếp hạng dưới mức trung bình trở xuống theo quy định của Ngân hàng Nhà nước; có nguy cơ mất khả năng chi trả, nguy cơ mất khả năng thanh toán theo quy định của Ngân hàng Nhà nước; bị rút tiền hàng loạt khi có nhiều người gửi tiền cùng đến rút tiền dẫn đến tổ chức tín dụng lâm vào tình trạng mất khả năng chi trả và không tự khắc phục được theo quy định của Ngân hàng Nhà nước…

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn điều hành phiên thảo luận về dự án Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi). (Ảnh: DUY LINH)

Dự thảo Luật cũng kế thừa quy định về áp dụng can thiệp sớm tại Luật hiện hành và có sửa đổi, bổ sung để giải quyết những bất cập thời gian qua; quy định một số biện pháp hiện nay đang áp dụng tại giai đoạn kiểm soát đặc biệt lên giai đoạn can thiệp sớm cho phép xử lý từ sớm, từ xa khi tình trạng yếu kém của tổ chức tín dụng chưa đến mức nghiêm trọng.

Về quy định liên quan đến khoản vay đặc biệt, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung quy định về trường hợp tổ chức tín dụng được vay đặc biệt trước và sau khi được kiểm soát đặc biệt để giải quyết kịp thời sự cố khách hàng rút tiền hàng loạt tại tổ chức tín dụng thời gian qua.

Đồng thời, bổ sung quy định cụ thể về tài sản bảo đảm của khoản vay đặc biệt, lãi suất khoản vay đặc biệt, các biện pháp hỗ trợ tổ chức tín dụng cho vay đặc biệt; bổ sung quy định về việc Ngân hàng Nhà nước chỉ định cho vay đặc biệt, qua đó thêm công cụ cho cơ quan quản lý nhà nước trong quá trình xử lý, cơ cấu lại tổ chức tín dụng.

Theo khoản 6 Điều 146, tổ chức tín dụng cho vay đặc biệt được áp dụng một hoặc một số biện pháp hỗ trợ sau đây: được vay tái cấp vốn với lãi suất 0%; các khoản cho vay đặc biệt được áp dụng hệ số rủi ro 0% khi tính tỷ lệ an toàn vốn và được phân loại vào nhóm nợ đủ tiêu chuẩn; được nhận tiền gửi dài hạn của Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam với lãi suất ưu đãi theo quyết định của Ngân hàng Nhà nước…

Đánh giá kỹ tác động việc sửa đổi quy định về lãi suất cho vay đặc biệt là "0%”

Liên quan nội dung này, tại báo cáo thẩm tra dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho rằng, can thiệp từ sớm là rất cần thiết. Tuy nhiên, các quy định tại Chương VIII chưa thể hiện đúng bản chất của việc can thiệp sớm mà chủ yếu xử lý tình trạng tổ chức tín dụng đã gặp khó khăn rất rõ ràng, gây ảnh hưởng lớn đến an toàn hệ thống cần phải được hỗ trợ.

Ủy ban Kinh tế cũng cho rằng, các biện pháp can thiệp sớm chưa thấy rõ vai trò, trách nhiệm của cổ đông hoặc thành viên góp vốn để khắc phục vấn đề trong khi sử dụng gián tiếp nhiều nguồn lực của Nhà nước.

Ngoài ra, thời gian để thực hiện quy trình, thủ tục can thiệp sớm trong dự thảo Luật là khá dài, kinh nghiệm xử lý các ngân hàng yếu kém của các nước trong thời gian qua cho thấy các quyết định xử lý phải được đưa ra và thực hiện nhanh chóng.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh trình bày báo cáo thẩm tra dự án Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) trong phiên họp chiều 9/5. (Ảnh: DUY LINH)

Do đó, Ủy ban Kinh tế đề nghị tiếp tục nghiên cứu rà soát, chỉnh sửa đồng bộ giữa các biện pháp, đồng thời cần bảo đảm nguyên tắc tăng cường trách nhiệm của tổ chức tín dụng ngay từ sớm, giảm thiểu sự hỗ trợ từ phía Nhà nước trong giai đoạn này.

Về khoản vay đặc biệt, Ủy ban Kinh tế đề nghị làm rõ cơ sở, sự cần thiết, đánh giá tác động kỹ lưỡng đối với việc sửa đổi quy định về lãi suất cho vay đặc biệt là "0%”; cơ sở đề xuất biện pháp chỉ định cho vay đặc biệt, việc lựa chọn tổ chức tín dụng được chỉ định cho vay đặc biệt và phân bổ số tiền cho vay; đánh giá tác động của việc cho vay đặc biệt đối với chính các tổ chức tín dụng được chỉ định này…

"Nhiều ý kiến đề nghị làm rõ trách nhiệm của Ngân hàng Nhà nước và các bên liên quan trong trường hợp không thu hồi được khoản vay đặc biệt”, báo cáo thẩm tra cho biết.

Về biện pháp can thiệp trong trường hợp tổ chức tín dụng bị rút tiền hàng loạt, Ủy ban Kinh tế cho rằng, các biện pháp nêu tại Điều 148 chỉ bao gồm các biện pháp hỗ trợ từ "bên ngoài” (chủ yếu từ Ngân hàng Nhà nước) mà chưa có những biện pháp "tự thân” của tổ chức tín dụng để nhanh chóng khắc phục tình trạng rút tiền hàng loạt. Do đó, đề nghị nghiên cứu, rà soát, chỉnh sửa nội dung này.

Về các phương án đối với tổ chức tín dụng được can thiệp sớm, Ủy ban Kinh tế nhận thấy các phương án tại dự thảo Luật chủ yếu từ các biện pháp xử lý tổ chức tín dụng bị kiểm soát đặc biệt theo Luật hiện hành, chưa phản ánh đúng bản chất của việc "can thiệp sớm” cũng như chưa quy định thời hạn cụ thể để khắc phục sớm tình trạng can thiệp sớm.

Ủy ban Kinh tế đề nghị rà soát lại các quy định theo hướng hạn chế tối đa sự hỗ trợ của Nhà nước hoặc phải có điều kiện rất cụ thể; tăng trách nhiệm của cổ đông/thành viên góp vốn, người quản lý, giám sát tổ chức tín dụng để xảy ra tình trạng tổ chức tín dụng yếu kém; làm rõ trách nhiệm theo dõi, kiểm tra, giám sát của Ngân hàng Nhà nước đối với việc triển khai các phương án...