Thay đổi nhận thức

Từng có thời kỳ tại nhiều địa phương xuất hiện tình trạng người dân sản xuất theo kiểu "rau hai luống, lợn hai chuồng”. Tuy nhiên, đến nay theo đánh giá của cơ quan chức năng, tình trạng này đã giảm đáng kể khi người dân được tuyên truyền pháp luật, nâng cao nhận thức, trách nhiệm với cộng đồng.

Tham gia nuôi cá đã hàng chục năm nhưng sau khi được cán bộ Chi cục Thủy sản (Sở Nông nghiệp và PTNN) hướng dẫn, hỗ trợ về kỹ thuật, hội nông dân (HND) tuyên tuyền, vận động nên từ năm 2015 gia đình ông Nguyễn Văn Hoàn, thôn Kim Sơn, xã Thượng Lan (Việt Yên) nuôi cá theo quy trình VietGAP. Trên diện tích 3,6 nghìn m2, ông thả 1 vạn cá gồm trắm, chép, rô phi, dự kiến cuối năm sẽ cho thu hoạch khoảng 17 tấn. 

Ông Hoàn cho biết, nhận thấy nuôi thả theo quy trình VietGAP giúp cá ít bị bệnh, chi phí giảm, hiệu quả kinh tế cao hơn trước đây, đầu ra cho sản phẩm thuận lợi, đặc biệt là bảo đảm an toàn cho người tiêu dùng nên đã tích cực áp dụng theo hướng này. 

"Nếu nuôi cá theo phương pháp cũ phải sử dụng nhiều hóa chất độc hại, trong đó có một số chất cấm để xử lý nước trong ao, thì khi áp dụng theo quy trình VietGAP gia đình chỉ sử dụng các chế phẩm sinh học trong danh mục được phép nhằm mục đích phân hủy thức ăn dư thừa, mùn bã hữu cơ và làm sạch nước ao nên không lo độc hại”- ông Hoàn nói. Thay vì sử dụng thức ăn công nghiệp, ông Hoàn dùng ngô bung, thóc mầm và trồng hơn 1 mẫu cỏ, tận dụng các loại rau, củ, quả trong vườn làm thức ăn cho cá.

Nhiều năm tham gia cung ứng rau, củ, quả sạch cho các siêu thị, doanh nghiệp (DN), trường học trong và ngoài tỉnh, HTX Dịch vụ nông sản sạch Bắc Giang tại khu Đồng Hòa, tổ dân phố Mai Đình, phường Đa Mai (TP Bắc Giang) mỗi năm canh tác trên diện tích 15 ha và cung cấp ra thị trường hàng trăm tấn lúa, rau, củ, quả như: Dưa chuột, dưa lưới, dưa lê, dưa hấu, cà chua, khoai lang, khoai tây, đỗ tương và các loại rau ăn lá, rau gia vị... 

Bà Nguyễn Thị Cương, Giám đốc HTX chia sẻ, biết được tác hại của hóa chất độc hại đối với sức khỏe người tiêu dùng cũng như bản thân người trực tiếp canh tác, đồng thời nắm bắt tâm lý nhiều người rất quan tâm đến ATTP nên từ năm 2015 HTX tập trung sản xuất nông sản đạt tiêu chuẩn VietGAP. Trong đó tuân thủ nghiêm quy trình, bảo đảm không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật (BVTV), phân bón hóa học ngoài danh mục được phép, đồng thời HTX chủ yếu dùng thuốc phòng trừ sâu bệnh có nguồn gốc sinh học, phân bón hữu cơ và vi sinh. 

Một trong những phương pháp được áp dụng phổ biến là ngâm ủ rượu với ớt, tỏi, gừng để phun cho cây và không phun thuốc trừ cỏ. Sản phẩm được các DN về tận nơi thu mua.

Hành động vì ATTP

Theo thống kê của cơ quan chức năng, diện tích rau an toàn của tỉnh đến nay đạt 12,6 nghìn ha, tỷ lệ thâm canh theo tiêu chuẩn VietGAP đạt 56%, tỷ lệ sản xuất cây ăn quả theo tiêu chuẩn VietGAP ước đạt 53%,164 cơ sở chăn nuôi lợn, gia cầm được chứng nhận an toàn dịch bệnh, 63 cơ sở chăn nuôi lợn, gà an toàn sinh học, có 205 sản phẩm OCOP... 

HTX Rau sạch Yên Dũng sản xuất rau quả an toàn trong nhà màng.

Đặc biệt, Bắc Giang đã hình thành các vùng sản xuất hàng hóa tập trung quy mô từ vài chục đến hàng chục nghìn ha. Trong đó có 165 mô hình cánh đồng mẫu sản xuất lúa chất lượng, rau chế biến, rau an toàn, khoai tây, hơn 300 mô hình sản xuất rau trong nhà lưới, nhà màng và khoảng 50 chuỗi giá trị sản xuất - chế biến - tiêu thụ sản phẩm an toàn. 

Một số mô hình điển hình như: Vùng sản xuất rau tập trung của HTX Nông nghiệp Đồng Tâm 3 (Hiệp Hòa) sản lượng 500 tấn/năm, có hợp đồng tiêu thụ với các DN như Công ty cổ phần Chế biến thực phẩm xuất khẩu G.O.C, Công ty cổ phần Green Farm, hệ thống siêu thị; mô hình trồng rau an toàn VietGAP của HTX Rau sạch Yên Dũng quy mô trên 60 ha bán cho nhiều DN ở Hải Dương, Bắc Ninh, Hà Nội, sản phẩm chủ yếu cung cấp cho các công ty, trường học, siêu thị, nhà hàng.

Để nhân rộng các hình thức sản xuất bảo đảm ATTP, không chỉ ngành nông nghiệp, HND, mà nhiều tổ chức, đoàn thể đã chung tay tập huấn, chuyển giao khoa học kỹ thuật, hỗ trợ chế phẩm sinh học. Qua đó nâng cao nhận thức của tổ chức, cá nhân và cộng đồng về tầm quan trọng của ATTP đối với sức khỏe con người. 

Tại nhiều địa phương hình thành cánh đồng xanh "3 không" (không vỏ bao bì thuốc BVTV, phân bón, rác thải tại kênh mương nội đồng; không sử dụng thuốc trừ cỏ cháy; không sử dụng thuốc kích thích sinh trưởng). 

Các cấp HND đã xây dựng mô hình điểm sản xuất bảo đảm ATTP như: Canh tác lúa thân thiện với môi trường tại Yên Thế, Lạng Giang, Hiệp Hoà, Việt Yên, Lục Nam, Sơn Động, Tân Yên; mô hình chăn nuôi gà thả vườn sử dụng chế phẩm sinh học với quy mô 11 nghìn con tại huyện Yên Thế, Việt Yên... Năm 2022, các cấp hội phối hợp tổ chức 105 hội nghị tập huấn, truyền thông cho gần 16 nghìn lượt người về kiến thức sản xuất, kinh doanh bảo đảm ATTP.

Theo ông Lã Văn Đoàn, Phó Chủ tịch Thường trực HND tỉnh, việc sản xuất theo các tiêu chuẩn an toàn như VietGAP, GlobalGAP, hữu cơ quy mô lớn, hợp tác liên kết theo chuỗi giá trị là xu hướng tất yếu hiện nay. Các cấp HND đã tuyên truyền và tổ chức cho gần 100% hội viên ký cam kết sản xuất, kinh doanh nông sản an toàn. Đẩy mạnh cuộc vận động 3 không: (Không sản xuất rau không an toàn; không giết mổ gia súc, gia cầm không an toàn; không kinh doanh phụ gia thực phẩm không có trong danh mục). 

Thời gian tới HND tỉnh tiếp tục quan tâm chỉ đạo, tuyên truyền nhằm thay đổi nhận thức, khuyến khích phát triển nông nghiệp sạch. Vận động hội viên, nông dân không lạm dụng thuốc BVTV, không sử dụng hóa chất độc hại để dấm chín hoa quả, chất cấm trong chăn nuôi; không vận chuyển thực phẩm không rõ nguồn gốc... Vận động nông dân dần thay thế phân bón vô cơ, thuốc BVTV hóa học sang phân bón hữu cơ, các loại thuốc BVTV sinh học. Cùng đó, thường xuyên kiểm tra, giám sát hộ nông dân trực tiếp sản xuất, kinh doanh thực hiện đúng cam kết bảo đảm ATTP.